Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΤΡΟΦΗ ΚΑΝΑΡΙΝΙΩΝ
Ακόμη και οι εκτροφείς των μικρών πτηνών, ωδικών και συντροφιάς, έχουν βρει όφελος από την χρήση των αντιβιοτικών και έχουν επιλύσει κάποια προβλήματα στο κοπάδι τους.
Ωστόσο συχνά τα αντιβιοτικά δεν προσφέρουν το καλύτερο αποτέλεσμα καταλήγοντας έτσι να μην επέρχεται η επιθυμητή επιτυχία, επιπλέον δε κάποιες φορές τα πράγματα να γίνονται και χειρότερα. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε καλύτερα για τα αντιβιοτικά με τον τρόπο των συχνότερων ερωτήσεων πάνω σε αυτό το θέμα.
Τι είναι τα αντιβιοτικά (antibacterial) ;
Η ετυμολογία της λέξης είναι Ελληνική και αναφέρεται σε μια ουσία "ενάντια στη ζωή" (anti-bios) και πράγματι τα αντιβιοτικά είναι ενάντια στη ζωή των βακτηρίων. Με το κοινό αυτό όνομα που αναφέρονται περιλαμβάνεται μια ομάδα φαρμάκων τα οποία είναι φυσικά ή συνθετικά παράγωγα εργαστηρίου, ικανά να δράσουν ενάντια στον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και κατ' επέκταση στην παθογόνο δράση τους.
Το πρώτο αντιβιοτικό ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία το 1928 από τον Α. Φλέμινγκ ο οποίος παρατήρησε ότι ορισμένοι μύκητες ήταν ικανοί να παράγουν μια ουσία η οποία μπορούσε να σκοτώσει συγκεκριμένα βακτηρίδια. Σε αυτήν την ουσία αργότερα δόθηκε το όνομα Πενικιλίνη.
Σήμερα έχουμε έναν μεγάλο αριθμό αντιβιοτικών, τα οποία χωρίζονται σε αρκετές ομάδες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της δομής των, του μηχανισμού με τον οποίον δρουν και τον τύπο των βακτηριδίων που μπορούν να καταπολεμήσουν.
Πώς δρουν τα αντιβιοτικά ;
Ο μηχανισμός δράσης των αντιβιοτικών ποικίλει ανάλογα με την κλάση τους. Κάποια από αυτά επιτίθενται στα κυτταρικά τοιχώματα των βακτηριδίων, άλλα επιδρούν στην σύνθεση των νουκλεϊκών οξέων ή των πρωτεϊνών των βακτηριδίων και άλλα αλλάζουν τον ενεργητικό μεταβολισμό τους. Μερικά αντιβιοτικά είναι βακτηριοκτόνα και σκοτώνουν τα βακτηρίδια ενώ άλλα είναι βακτηριοστατικά όπου σταματούν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων χωρίς να τα σκοτώσουν, αφήνοντας έτσι την δουλειά αυτή να την κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού του πτηνού.
Σε ποιούς παθογόνους μικροοργανισμούς δρουν ενάντια τα αντιβιοτικά ?
Τα αντιβιοτικά δρουν ενάντια στα βακτηρίδια και δεν μπορούν να δράσουν ενάντια στους ιούς. Ορισμένα από αυτά (οι σουλφοναμίδες και οι τετρακυκλίνες) έχουν επίσης και μια κοκκιδιοστατική δράση. Ωστόσο τα διάφορα είδη των αντιβιοτικών δεν δρουν με την ίδια αποτελεσματικότητα ενάντια σε όλα τα βακτήρια αλλά ορισμένα είναι αποτελεσματικά σε κάποιες ομάδες βακτηρίων και άλλα σε άλλες. Τα βακτήρια ομαδοποιούνται σε δυο ομάδες :
-τα κατα Gram θετικά (G+) όπως οι Στρεπτόκοκκοι (Streptococci), Σταφυλόκοκκοι (Staphylococci) κ.λπ. και τα
-κατα Gram αρνητικά (G-) όπως οι Σαλμονέλες (Salmonella), τα Κολοβακτηρίδια (Escherichia coli ) κ.λπ.
Ένα αντιβιοτικό είναι ευρέως φάσματος και αποκαλείται έτσι όταν έχει δράση ενάντια στα βακτήρια και των δύο ομάδων.
Με αυτόν τον διαχωρισμό λοιπόν, εάν κανείς χρησιμοποιήσει ένα αντιβιοτικό ευρέως φάσματος θα μπορέσει έτσι να καταπολεμήσει κάθε είδους ασθένεια βακτηριδιακής προέλευσης ?
Δυστυχώς όχι. Μέσα στις ίδιες ομάδες των αντιβιοτικών υπάρχουν μόρια περισσότερο ή λιγότερο δραστικά στο κάθε ένα είδος βακτηριδίου ξεχωριστά. Επιπλέον υπάρχει και το ακόμα πιο σοβαρό πρόβλημα το οποίο δρα αρνητικά στην αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών, το φαινόμενο της "αντίστασης" των βακτηριδίων σε αυτά. Τα βακτηρίδια που ευρίσκονται σε μια αποικία μπορούν να γίνουν γενετικά ανθεκτικά σε ένα συγκεκριμένο αντιβιοτικό και να κληροδοτήσουν το χαρακτηριστικό αυτό της ανθεκτικότητας στους απογόνους των.
Για παράδειγμα, όσον αφορά την πενικιλίνη την οποία αναφέραμε, υπάρχουν βακτήρια τα οποία "έχουν μάθει" να παράγουν σαν άμυνα ένα ένζυμο, την βήτα-λακταμάση (beta-lactamase), το οποίο είναι ικανό να εξουδετερώσει την πενικιλίνη επιτιθέμενο στον δακτύλιο της βήτα λακτάμης (beta lactam ) η οποία αποτελεί και την σύνθεσή της. Τα βακτήρια λοιπόν που έχουν αποκτήσει αυτήν την ικανότητα γίνονται πλέον ανθεκτικά σε όλα τα αντιβιοτικά της οικογένειας των βήτα λακταμών (Beta-Lactams). Με διαφορετικούς λοιπόν μηχανισμούς τα διάφορα είδη βακτηρίων είναι ικανά να αναπτύξουν αντίσταση και σε άλλες ομάδες-οικογένειες αντιβιοτικών.
Γιατί τα βακτήρια γίνονται ανθεκτικά στα αντιβιοτικά ?
Ακόμη και τα βακτήρια όπως πολλοί ζωντανοί οργανισμοί ακολουθούν τους νόμους της επιλογής για την αναπαραγωγή τους.
Αυτό γίνεται καλύτερα κατανοητό εάν σκεφτούμε (το παραλληλίσουμε) με την δουλειά της επιλογής που κάνει ένας εκτροφέας για τα ζευγαρώματα.
Εάν ο εκτροφέας επιλέγει τα πουλιά του με βάση κάποια μορφολογικά χαρακτηριστικά τότε ζευγαρώνει μόνον τα δείγματα που ανταποκρίνονται στα επιθυμητά πρότυπα.
Ωστόσο στη φύση, το περιβάλλον επιδρά και επιβάλλει επιλεκτικά αυτές τις επιλογές όπου έτσι επιτρέπεται να συνεχιστεί η επιβίωση (μέσω της αναπαραγωγής) των ατόμων που είναι τα πιο εύρωστα και κατάλληλα από όλες τις απόψεις.
Στην περίπτωση των βακτηρίων η χρήση ίδιων αντιβιοτικών είναι αυτή που οδηγεί αυτά σε επιλογές προς αναπαραγωγή ανθεκτικών οργανισμών. Ειδικά δε σε αυτήν την περίπτωση όταν η χρήση αυτή των αντιβιοτικών είναι εκτεταμένη ή σε λανθασμένες δοσολογίες και εσφαλμένους χρόνους χορήγησης, μέσα σε ένα κοπάδι πουλιών ο ίδιος ο εκτροφέας δημιουργεί ανθεκτικά βακτήρια δια μέσου της ακατάλληλης χρήσης των αντιβιοτικών.
Τότε έχουμε σαν αποτέλεσμα μια εύκολα ιάσιμη ασθένεια με κάποιο "Χ" αντιβιοτικό να γίνει μη ιάσιμη διότι τα βακτήρια που την προκαλούν έχουν αποκτήσει ανθεκτικότητα στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό του οποίου η μέχρι εκείνη την στιγμή χρήση ήταν επιτυχής.
Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, όταν διαβάζουμε στις οδηγίες κάποιου αντιβιοτικού ότι αυτό το συγκεκριμένο είναι κατάλληλο για την θεραπεία, παραδείγματος χάριν, των κολοβακτηριδίων (Escherichia coli ) μπορεί να είναι αλήθεια μόνο στην θεωρία, καθώς μπορεί να υπάρχουν αποικίες των βακτηριδίων αυτών που είναι ανθεκτικά στο συγκεκριμένο φάρμακο.
Κατα καιρούς οι φαρμακοβιομηχανίες συνιστούν την χρήση αντιβιοτικών νέας γενιάς με σκοπό να αντικαταστήσουν τα παλιά για αυτού του είδους τα προβλήματα ωστόσο, σε μια πολλών ετών διαχείριση κοπαδιών, έχει παρατηρηθεί με μελέτες ότι σε ένα κοπάδι αντιβιοτικά στα οποία παρατηρήθηκε αντίσταση των βακτηριδίων και που δεν χρησιμοποιήθηκαν για μακρές χρονικές περιόδους, συμβαίνει να ξαναγίνονται δραστικά και να έχουν αποτελέσματα κατα την επαναχρησιμοποίηση τους.
Υπάρχουν αντιβιοτικά πιο δυνατά από άλλα και κατάλληλα για την χρήση σε πουλιά ?
Συχνά οι εκτροφείς πιστεύουν ότι ορισμένα αντιβιοτικά είναι πιο "δυνατά" από άλλα και συνεπώς πιο αποτελεσματικά. Το σενάριο αυτό οδηγεί μερικές φορές στην λανθασμένη χρήση των φαρμάκων αυτών, καθώς πιστεύεται από τους χρήστες ότι εφ' όσον είναι ισχυρά μπορούν να τα χορηγούν σε μικρότερες δοσολογίες και να σταματούν την χορήγησή τους μόλις παρατηρηθεί κάποια βελτίωση στο κοπάδι. Με της ενέργειες αυτή αυτομάτως συνεισφέρουν στην δημιουργία ανθεκτικών βακτηριδίων όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Η αποτελεσματικότητα ενός αντιβιοτικού δεν μετράται με την υποτιθέμενη "ισχυρότητά" του αλλά με την "ικανότητά" του να είναι αποτελεσματικό στο είδος των βακτηριδίων τα οποία είναι ευαίσθητα σε αυτό.
Είναι συχνή η αντίσταση των βακτηριδίων του εκτροφείου στα αντιβιοτικά ?
Ναι ιδιαίτερα στην περίπτωση της κολιβακίλλωσης (E. Coli). Πολλά προβλήματα επίσης παρατηρούνται και σε άλλες λοιμώξεις όπως οι εντεροβακτηριακές, ψευδομονάδων, σταφυλόκοκκων και στρεπτόκοκκων.
Δυστυχώς , η εκτροφή των καναρινιών και άλλων ομοίων ωδικών πτηνών συντροφιάς πληρώνει αρκετό τίμημα με την αλόγιστη και χωρίς διακρίσεις χρήση των αντιβιοτικών. Μερικές φορές δε γίνεται πραγματικά δύσκολο να βρεθεί ένα αποτελεσματικό αντιβιοτικό, κατάσταση η οποία είναι πραγματικά δυσάρεστη για τον εκτροφέα αλλά και τον γιατρό επίσης ο οποίος θα πρέπει να κάνει την παρέμβασή του στο κοπάδι.
Πώς λοιπόν επιλέγεται ένα αντιβιοτικό ?
Για να σιγουρευτεί κανείς ότι ένα αντιβιοτικό είναι αποτελεσματικό για μια συγκεκριμένη ασθένεια που θα πρέπει να καταπολεμήσει θα πρέπει πρώτα να απομονωθούν και να εντοπιστούν τα υπεύθυνα βακτηρίδια που την προκαλούν, αυτό δε γίνεται σε ειδικευμένο εργαστήριο κατόπιν ελέχγου. Μόλις τα βακτηρίδια εμφανιστούν σε ένα αντιβιόγραμμα ένα απλό τεστ στη συνέχεια επιτρέπει να καθοριστεί το πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό είδος αντιβιοτικού.
Μετά την επιλογή του αντιβιοτικού είναι επίσης σημαντικό να καθοριστεί και ο τρόπος χορήγησής του. Ορισμένα αντιβιοτικά όπως όπως η γενταμυκίνη και οι αμινογλυκοσίδες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από το στόμα έτσι έχει ουσία να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση εντερικών λοιμώξεων.
Τι είναι το αντιβιόγραμμα ?
Είναι ένα απλό τεστ. Με αυτό οι βακτηριδιακές αποικίες που απομονώνονται τοποθετούνται σε ένα πιάτο που περιέχει ένα υλικό καλλιέργειας με το οποίο ενισχύεται η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός τους. Αργότερα επάνω στο πιάτο αυτό τοποθετούνται δίσκοι κυτταρίνης εμποτισμένοι με αντιβιοτικά κάθε ένας και με διαφορετικό. Στη συνέχεια το πιάτο αυτό αφήνεται για 24 ώρες στους 37 περίπου βαθμούς Κελσίου για να προχωρήσει η καλλιέργεια (ανάπτυξη) των βακτηριδίων. Σε αυτό το σημείο το τεστ είναι έτοιμο για παρατήρηση των αποτελεσμάτων :
Γύρω-γύρω από τους δίσκους παρατηρείται ένα εμφανές στεφάνι το οποίο αποδεικνύει την ανάπτυξη των βακτηριδίων. Όσο μεγαλύτερη έκταση έχει το στεφάνι αυτό τόσο μεγαλύτερη δράση έχει καταφέρει να κάνει το αντιβιοτικό στα συγκεκριμένα βακτηρίδια της καλλιέργειας και επομένως θα είναι τόσο πιο αποτελεσματικό.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα αντιβιοτικά σαν πρόληψη πριν την εκκόλαψη ?
Δυστυχώς είναι κοινό γεγονός να διαβάζονται ή να ακούγονται συμβουλές περί χορήγησης αντιβιοτικών σε περιόδους πριν τα ζευγαρώματα και την ανατροφή των νεοσσών, σε κύκλους 2-3 ημερών την εβδομάδα και για περιόδους μεγαλύτερες ή μικρότερες. Αυτή είναι μια τακτική η οποία θα πρέπει να αποθαρρύνεται και είναι σίγουρα η βάση για την εμφάνιση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται μόνο και αποκλειστικά για να καταπολεμήσουν τα τυχόν βακτηρίδια τα οποία είναι παρόντα σε ένα κοπάδι σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Δεν παρέχουν καμία απολύτως προφύλαξη (όπως παρέχει για παράδειγμα ένας εμβολιασμός), μη εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι τελειώνοντας ο κύκλος χορήγησης τα πουλιά δεν θα νοσήσουν λίγο αργότερα. Αντί αυτού μια καλή πρακτική είναι να γίνεται πριν την περίοδο αναπαραγωγής ένας έλεγχος από ειδικευμένο ιατρό πτηνοπαθολόγο και εάν χρειαστεί να χορηγηθεί το κατάλληλο αντιβιοτικό στο οποίο ο ιατρός θα καταλήξει βασιζόμενος στις συστάσεις των εργαστηριακών αναλύσεων.
Υπάρχουν παράπλευρα αποτελέσματα από την χρήση των αντιβιοτικών ?
Εκτός από την δημιουργία ανθεκτικών στελεχών, η κατάχρηση των αντιβιοτικών υποχρεώνει τα πουλιά να υποστούν και τις πιθανές τους παρενέργειες. Μερικά όργανα όπως το συκώτι και τα νεφρά που μεταβολίζουν τα φάρμακα είναι στην πρώτη γραμμή και υπόκεινται στις τοξικές παρενέργειες αυτών. Η παρατεταμένη χρήση επίσης φαρμάκων, είναι σημαντικό ότι, αλλάζει την εντερική μικροχλωρίδα των εντέρων των πουλιών και είναι ο πρόδρομος για μελλοντική ανάπτυξη μυκήτων στον γαστρεντερικό σωλήνα τους.
Σαν επίλογος μπορεί να υιοθετηθεί ένας δεκάλογος της σωστής χρήσης των αντιβιοτικών και γενικά όλων των φαρμάκων σε μια εκτροφή πτηνών :
-1. Η χορήγηση των αντιβιοτικών πρέπει να γίνεται μόνο για την θεραπεία συγκεκριμένων βακτηριδίων, συγκεκριμένης
και εξακριβωμένης προέλευσης.
-2. Αποφεύγετε την χρήση αντιβιοτικών σε περιόδους πριν την εκκόλαψη εάν δεν έχει διαγνωστεί κάποια βακτηριδιακής
λοίμωξης.
-3. Μερικά βακτηρίδια, με την ύπαρξή τους, δεν επηρεάζουν τους γονείς οι οποίοι δεν νοσούν, αλλά όμως επιφέρουν
μέσω αυτών και με την μετάδοση τον θάνατο είτε στα έμβρυα των αυγών είτε στα μικρά της φωλιάς, τα οποία αυτοί
μεγαλώνουν. Στην περίπτωση αυτή η θεραπεία με αντιβιοτικά είναι αρκετά δύσκολη υπόθεση.
-4. Επιλέξατε το πλέον κατάλληλο αντιβιοτικό με βάση την συμβουλή ιατρού ή καλύτερα μετά από διαγνωστικό
εργαστηριακό έλεγχο.
-5. Μη χρησιμοποιείτε κάποιο συγκεκριμένο φάρμακο απλά επειδή σας το σύστησε κάποιος φίλος :
όποιο φάρμακο πήγε καλά στο κοπάδι του δεν είναι απαραίτητα καλό για κάποιο άλλο κοπάδι.
-6. Χρησιμοποιήστε τα επιλεγόμενα αντιβιοτικά σε κανονικές συνιστώμενες πλήρεις δόσεις (συνιστώμενα για μια
εβδομάδα). Μια υψηλή δόση μπορεί να δηλητηριάσει τα πουλιά, ενώ χαμηλότερες του κανονικού δόσεις βοηθούν
την εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών των μικροβίων.
-7. Εάν προχωρήσετε σε θεραπείες με αντιβιοτικά δια μέσω του πόσιμου νερού αυτό θα πρέπει να αλλάζει
καθημερινά. Έτσι αυξάνεται η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Στην διάρκεια της θεραπείας να μην βάζετε
μπανιέρες και να μην χορηγείτε στα πουλιά υδαρείς τροφές (όπως φρούτα και λαχανικά) ώστε η μόνη πηγή νερού
να είναι αυτό της θεραπείας.
Σε αυτό το σημείο νομίζω οτι μπορώ και εγώ να προσθέσω μια πολύτιμη συμβουλή την οποία έμαθα πριν απο
πολλά χρόνια απο έναν άλλο φίλο Βέλγο, μεγάλο πτηνοπαθολόγο και μεγαλοεκτροφέα. Κατά την διάρκεια μιας
θεραπείας τον νερό με το φάρμακο είναι πολύ καλύτερα να αλλάζει κάθε απόγευμα και ειδικά δυο με τρείς ώρες
πριν να σβύσουν τα φώτα, καθώς τα πουλιά πίνουν αρκετό νερό πριν κοιμηθούν. Επίσης επειδή πίνουν αρκετό νερό
και όταν ξυπνήσουν το πρωί, είναι σίγουρη η ικανή κατανάλωσή του φαρμάκου ενώ αυτό θα είναι φρέσκο.
-8. Συμβουλή είναι να χορηγείτε βοηθήματα με ηπατοπροστατευτικές και επανορθωτικές ιδιότητες κατα την διάρκεια και
μετά από την λήξη της θεραπείας. Έτσι επιτυγχάνεται η βοήθεια του ήπατος στην προσπάθεια που καταβάλει να
μεταβολίσει τα φάρμακα μέσα στο σώμα.
-9. Πάντα θα πρέπει να χρησιμοποιείτε πρεβιοτικά και προβιοτικά, μετά από την χρήση των φαρμάκων έτσι ώστε να
μπορέσει να βοηθηθεί να επανέλθει η εντερική μικροχλωρίδα μετά από την χρήση τους.
-10. Η εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών δεν μπορεί με τίποτα να αποκαταστήσει την σωστή καθημερινή υγιεινή και δεν
μπορεί να δράσει σαν προφυλακτικό μέσο για καμιά ασθένεια του κοπαδιού.
Ακόμη και οι εκτροφείς των μικρών πτηνών, ωδικών και συντροφιάς, έχουν βρει όφελος από την χρήση των αντιβιοτικών και έχουν επιλύσει κάποια προβλήματα στο κοπάδι τους.
Ωστόσο συχνά τα αντιβιοτικά δεν προσφέρουν το καλύτερο αποτέλεσμα καταλήγοντας έτσι να μην επέρχεται η επιθυμητή επιτυχία, επιπλέον δε κάποιες φορές τα πράγματα να γίνονται και χειρότερα. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε καλύτερα για τα αντιβιοτικά με τον τρόπο των συχνότερων ερωτήσεων πάνω σε αυτό το θέμα.
Τι είναι τα αντιβιοτικά (antibacterial) ;
Η ετυμολογία της λέξης είναι Ελληνική και αναφέρεται σε μια ουσία "ενάντια στη ζωή" (anti-bios) και πράγματι τα αντιβιοτικά είναι ενάντια στη ζωή των βακτηρίων. Με το κοινό αυτό όνομα που αναφέρονται περιλαμβάνεται μια ομάδα φαρμάκων τα οποία είναι φυσικά ή συνθετικά παράγωγα εργαστηρίου, ικανά να δράσουν ενάντια στον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και κατ' επέκταση στην παθογόνο δράση τους.
Το πρώτο αντιβιοτικό ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία το 1928 από τον Α. Φλέμινγκ ο οποίος παρατήρησε ότι ορισμένοι μύκητες ήταν ικανοί να παράγουν μια ουσία η οποία μπορούσε να σκοτώσει συγκεκριμένα βακτηρίδια. Σε αυτήν την ουσία αργότερα δόθηκε το όνομα Πενικιλίνη.
Σήμερα έχουμε έναν μεγάλο αριθμό αντιβιοτικών, τα οποία χωρίζονται σε αρκετές ομάδες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της δομής των, του μηχανισμού με τον οποίον δρουν και τον τύπο των βακτηριδίων που μπορούν να καταπολεμήσουν.
Πώς δρουν τα αντιβιοτικά ;
Ο μηχανισμός δράσης των αντιβιοτικών ποικίλει ανάλογα με την κλάση τους. Κάποια από αυτά επιτίθενται στα κυτταρικά τοιχώματα των βακτηριδίων, άλλα επιδρούν στην σύνθεση των νουκλεϊκών οξέων ή των πρωτεϊνών των βακτηριδίων και άλλα αλλάζουν τον ενεργητικό μεταβολισμό τους. Μερικά αντιβιοτικά είναι βακτηριοκτόνα και σκοτώνουν τα βακτηρίδια ενώ άλλα είναι βακτηριοστατικά όπου σταματούν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων χωρίς να τα σκοτώσουν, αφήνοντας έτσι την δουλειά αυτή να την κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού του πτηνού.
Σε ποιούς παθογόνους μικροοργανισμούς δρουν ενάντια τα αντιβιοτικά ?
Τα αντιβιοτικά δρουν ενάντια στα βακτηρίδια και δεν μπορούν να δράσουν ενάντια στους ιούς. Ορισμένα από αυτά (οι σουλφοναμίδες και οι τετρακυκλίνες) έχουν επίσης και μια κοκκιδιοστατική δράση. Ωστόσο τα διάφορα είδη των αντιβιοτικών δεν δρουν με την ίδια αποτελεσματικότητα ενάντια σε όλα τα βακτήρια αλλά ορισμένα είναι αποτελεσματικά σε κάποιες ομάδες βακτηρίων και άλλα σε άλλες. Τα βακτήρια ομαδοποιούνται σε δυο ομάδες :
-τα κατα Gram θετικά (G+) όπως οι Στρεπτόκοκκοι (Streptococci), Σταφυλόκοκκοι (Staphylococci) κ.λπ. και τα
-κατα Gram αρνητικά (G-) όπως οι Σαλμονέλες (Salmonella), τα Κολοβακτηρίδια (Escherichia coli ) κ.λπ.
Ένα αντιβιοτικό είναι ευρέως φάσματος και αποκαλείται έτσι όταν έχει δράση ενάντια στα βακτήρια και των δύο ομάδων.
Με αυτόν τον διαχωρισμό λοιπόν, εάν κανείς χρησιμοποιήσει ένα αντιβιοτικό ευρέως φάσματος θα μπορέσει έτσι να καταπολεμήσει κάθε είδους ασθένεια βακτηριδιακής προέλευσης ?
Δυστυχώς όχι. Μέσα στις ίδιες ομάδες των αντιβιοτικών υπάρχουν μόρια περισσότερο ή λιγότερο δραστικά στο κάθε ένα είδος βακτηριδίου ξεχωριστά. Επιπλέον υπάρχει και το ακόμα πιο σοβαρό πρόβλημα το οποίο δρα αρνητικά στην αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών, το φαινόμενο της "αντίστασης" των βακτηριδίων σε αυτά. Τα βακτηρίδια που ευρίσκονται σε μια αποικία μπορούν να γίνουν γενετικά ανθεκτικά σε ένα συγκεκριμένο αντιβιοτικό και να κληροδοτήσουν το χαρακτηριστικό αυτό της ανθεκτικότητας στους απογόνους των.
Για παράδειγμα, όσον αφορά την πενικιλίνη την οποία αναφέραμε, υπάρχουν βακτήρια τα οποία "έχουν μάθει" να παράγουν σαν άμυνα ένα ένζυμο, την βήτα-λακταμάση (beta-lactamase), το οποίο είναι ικανό να εξουδετερώσει την πενικιλίνη επιτιθέμενο στον δακτύλιο της βήτα λακτάμης (beta lactam ) η οποία αποτελεί και την σύνθεσή της. Τα βακτήρια λοιπόν που έχουν αποκτήσει αυτήν την ικανότητα γίνονται πλέον ανθεκτικά σε όλα τα αντιβιοτικά της οικογένειας των βήτα λακταμών (Beta-Lactams). Με διαφορετικούς λοιπόν μηχανισμούς τα διάφορα είδη βακτηρίων είναι ικανά να αναπτύξουν αντίσταση και σε άλλες ομάδες-οικογένειες αντιβιοτικών.
Γιατί τα βακτήρια γίνονται ανθεκτικά στα αντιβιοτικά ?
Ακόμη και τα βακτήρια όπως πολλοί ζωντανοί οργανισμοί ακολουθούν τους νόμους της επιλογής για την αναπαραγωγή τους.
Αυτό γίνεται καλύτερα κατανοητό εάν σκεφτούμε (το παραλληλίσουμε) με την δουλειά της επιλογής που κάνει ένας εκτροφέας για τα ζευγαρώματα.
Εάν ο εκτροφέας επιλέγει τα πουλιά του με βάση κάποια μορφολογικά χαρακτηριστικά τότε ζευγαρώνει μόνον τα δείγματα που ανταποκρίνονται στα επιθυμητά πρότυπα.
Ωστόσο στη φύση, το περιβάλλον επιδρά και επιβάλλει επιλεκτικά αυτές τις επιλογές όπου έτσι επιτρέπεται να συνεχιστεί η επιβίωση (μέσω της αναπαραγωγής) των ατόμων που είναι τα πιο εύρωστα και κατάλληλα από όλες τις απόψεις.
Στην περίπτωση των βακτηρίων η χρήση ίδιων αντιβιοτικών είναι αυτή που οδηγεί αυτά σε επιλογές προς αναπαραγωγή ανθεκτικών οργανισμών. Ειδικά δε σε αυτήν την περίπτωση όταν η χρήση αυτή των αντιβιοτικών είναι εκτεταμένη ή σε λανθασμένες δοσολογίες και εσφαλμένους χρόνους χορήγησης, μέσα σε ένα κοπάδι πουλιών ο ίδιος ο εκτροφέας δημιουργεί ανθεκτικά βακτήρια δια μέσου της ακατάλληλης χρήσης των αντιβιοτικών.
Τότε έχουμε σαν αποτέλεσμα μια εύκολα ιάσιμη ασθένεια με κάποιο "Χ" αντιβιοτικό να γίνει μη ιάσιμη διότι τα βακτήρια που την προκαλούν έχουν αποκτήσει ανθεκτικότητα στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό του οποίου η μέχρι εκείνη την στιγμή χρήση ήταν επιτυχής.
Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, όταν διαβάζουμε στις οδηγίες κάποιου αντιβιοτικού ότι αυτό το συγκεκριμένο είναι κατάλληλο για την θεραπεία, παραδείγματος χάριν, των κολοβακτηριδίων (Escherichia coli ) μπορεί να είναι αλήθεια μόνο στην θεωρία, καθώς μπορεί να υπάρχουν αποικίες των βακτηριδίων αυτών που είναι ανθεκτικά στο συγκεκριμένο φάρμακο.
Κατα καιρούς οι φαρμακοβιομηχανίες συνιστούν την χρήση αντιβιοτικών νέας γενιάς με σκοπό να αντικαταστήσουν τα παλιά για αυτού του είδους τα προβλήματα ωστόσο, σε μια πολλών ετών διαχείριση κοπαδιών, έχει παρατηρηθεί με μελέτες ότι σε ένα κοπάδι αντιβιοτικά στα οποία παρατηρήθηκε αντίσταση των βακτηριδίων και που δεν χρησιμοποιήθηκαν για μακρές χρονικές περιόδους, συμβαίνει να ξαναγίνονται δραστικά και να έχουν αποτελέσματα κατα την επαναχρησιμοποίηση τους.
Υπάρχουν αντιβιοτικά πιο δυνατά από άλλα και κατάλληλα για την χρήση σε πουλιά ?
Συχνά οι εκτροφείς πιστεύουν ότι ορισμένα αντιβιοτικά είναι πιο "δυνατά" από άλλα και συνεπώς πιο αποτελεσματικά. Το σενάριο αυτό οδηγεί μερικές φορές στην λανθασμένη χρήση των φαρμάκων αυτών, καθώς πιστεύεται από τους χρήστες ότι εφ' όσον είναι ισχυρά μπορούν να τα χορηγούν σε μικρότερες δοσολογίες και να σταματούν την χορήγησή τους μόλις παρατηρηθεί κάποια βελτίωση στο κοπάδι. Με της ενέργειες αυτή αυτομάτως συνεισφέρουν στην δημιουργία ανθεκτικών βακτηριδίων όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Η αποτελεσματικότητα ενός αντιβιοτικού δεν μετράται με την υποτιθέμενη "ισχυρότητά" του αλλά με την "ικανότητά" του να είναι αποτελεσματικό στο είδος των βακτηριδίων τα οποία είναι ευαίσθητα σε αυτό.
Είναι συχνή η αντίσταση των βακτηριδίων του εκτροφείου στα αντιβιοτικά ?
Ναι ιδιαίτερα στην περίπτωση της κολιβακίλλωσης (E. Coli). Πολλά προβλήματα επίσης παρατηρούνται και σε άλλες λοιμώξεις όπως οι εντεροβακτηριακές, ψευδομονάδων, σταφυλόκοκκων και στρεπτόκοκκων.
Δυστυχώς , η εκτροφή των καναρινιών και άλλων ομοίων ωδικών πτηνών συντροφιάς πληρώνει αρκετό τίμημα με την αλόγιστη και χωρίς διακρίσεις χρήση των αντιβιοτικών. Μερικές φορές δε γίνεται πραγματικά δύσκολο να βρεθεί ένα αποτελεσματικό αντιβιοτικό, κατάσταση η οποία είναι πραγματικά δυσάρεστη για τον εκτροφέα αλλά και τον γιατρό επίσης ο οποίος θα πρέπει να κάνει την παρέμβασή του στο κοπάδι.
Πώς λοιπόν επιλέγεται ένα αντιβιοτικό ?
Για να σιγουρευτεί κανείς ότι ένα αντιβιοτικό είναι αποτελεσματικό για μια συγκεκριμένη ασθένεια που θα πρέπει να καταπολεμήσει θα πρέπει πρώτα να απομονωθούν και να εντοπιστούν τα υπεύθυνα βακτηρίδια που την προκαλούν, αυτό δε γίνεται σε ειδικευμένο εργαστήριο κατόπιν ελέχγου. Μόλις τα βακτηρίδια εμφανιστούν σε ένα αντιβιόγραμμα ένα απλό τεστ στη συνέχεια επιτρέπει να καθοριστεί το πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό είδος αντιβιοτικού.
Μετά την επιλογή του αντιβιοτικού είναι επίσης σημαντικό να καθοριστεί και ο τρόπος χορήγησής του. Ορισμένα αντιβιοτικά όπως όπως η γενταμυκίνη και οι αμινογλυκοσίδες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από το στόμα έτσι έχει ουσία να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση εντερικών λοιμώξεων.
Τι είναι το αντιβιόγραμμα ?
Είναι ένα απλό τεστ. Με αυτό οι βακτηριδιακές αποικίες που απομονώνονται τοποθετούνται σε ένα πιάτο που περιέχει ένα υλικό καλλιέργειας με το οποίο ενισχύεται η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός τους. Αργότερα επάνω στο πιάτο αυτό τοποθετούνται δίσκοι κυτταρίνης εμποτισμένοι με αντιβιοτικά κάθε ένας και με διαφορετικό. Στη συνέχεια το πιάτο αυτό αφήνεται για 24 ώρες στους 37 περίπου βαθμούς Κελσίου για να προχωρήσει η καλλιέργεια (ανάπτυξη) των βακτηριδίων. Σε αυτό το σημείο το τεστ είναι έτοιμο για παρατήρηση των αποτελεσμάτων :
Γύρω-γύρω από τους δίσκους παρατηρείται ένα εμφανές στεφάνι το οποίο αποδεικνύει την ανάπτυξη των βακτηριδίων. Όσο μεγαλύτερη έκταση έχει το στεφάνι αυτό τόσο μεγαλύτερη δράση έχει καταφέρει να κάνει το αντιβιοτικό στα συγκεκριμένα βακτηρίδια της καλλιέργειας και επομένως θα είναι τόσο πιο αποτελεσματικό.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα αντιβιοτικά σαν πρόληψη πριν την εκκόλαψη ?
Δυστυχώς είναι κοινό γεγονός να διαβάζονται ή να ακούγονται συμβουλές περί χορήγησης αντιβιοτικών σε περιόδους πριν τα ζευγαρώματα και την ανατροφή των νεοσσών, σε κύκλους 2-3 ημερών την εβδομάδα και για περιόδους μεγαλύτερες ή μικρότερες. Αυτή είναι μια τακτική η οποία θα πρέπει να αποθαρρύνεται και είναι σίγουρα η βάση για την εμφάνιση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται μόνο και αποκλειστικά για να καταπολεμήσουν τα τυχόν βακτηρίδια τα οποία είναι παρόντα σε ένα κοπάδι σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Δεν παρέχουν καμία απολύτως προφύλαξη (όπως παρέχει για παράδειγμα ένας εμβολιασμός), μη εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι τελειώνοντας ο κύκλος χορήγησης τα πουλιά δεν θα νοσήσουν λίγο αργότερα. Αντί αυτού μια καλή πρακτική είναι να γίνεται πριν την περίοδο αναπαραγωγής ένας έλεγχος από ειδικευμένο ιατρό πτηνοπαθολόγο και εάν χρειαστεί να χορηγηθεί το κατάλληλο αντιβιοτικό στο οποίο ο ιατρός θα καταλήξει βασιζόμενος στις συστάσεις των εργαστηριακών αναλύσεων.
Υπάρχουν παράπλευρα αποτελέσματα από την χρήση των αντιβιοτικών ?
Εκτός από την δημιουργία ανθεκτικών στελεχών, η κατάχρηση των αντιβιοτικών υποχρεώνει τα πουλιά να υποστούν και τις πιθανές τους παρενέργειες. Μερικά όργανα όπως το συκώτι και τα νεφρά που μεταβολίζουν τα φάρμακα είναι στην πρώτη γραμμή και υπόκεινται στις τοξικές παρενέργειες αυτών. Η παρατεταμένη χρήση επίσης φαρμάκων, είναι σημαντικό ότι, αλλάζει την εντερική μικροχλωρίδα των εντέρων των πουλιών και είναι ο πρόδρομος για μελλοντική ανάπτυξη μυκήτων στον γαστρεντερικό σωλήνα τους.
Σαν επίλογος μπορεί να υιοθετηθεί ένας δεκάλογος της σωστής χρήσης των αντιβιοτικών και γενικά όλων των φαρμάκων σε μια εκτροφή πτηνών :
-1. Η χορήγηση των αντιβιοτικών πρέπει να γίνεται μόνο για την θεραπεία συγκεκριμένων βακτηριδίων, συγκεκριμένης
και εξακριβωμένης προέλευσης.
-2. Αποφεύγετε την χρήση αντιβιοτικών σε περιόδους πριν την εκκόλαψη εάν δεν έχει διαγνωστεί κάποια βακτηριδιακής
λοίμωξης.
-3. Μερικά βακτηρίδια, με την ύπαρξή τους, δεν επηρεάζουν τους γονείς οι οποίοι δεν νοσούν, αλλά όμως επιφέρουν
μέσω αυτών και με την μετάδοση τον θάνατο είτε στα έμβρυα των αυγών είτε στα μικρά της φωλιάς, τα οποία αυτοί
μεγαλώνουν. Στην περίπτωση αυτή η θεραπεία με αντιβιοτικά είναι αρκετά δύσκολη υπόθεση.
-4. Επιλέξατε το πλέον κατάλληλο αντιβιοτικό με βάση την συμβουλή ιατρού ή καλύτερα μετά από διαγνωστικό
εργαστηριακό έλεγχο.
-5. Μη χρησιμοποιείτε κάποιο συγκεκριμένο φάρμακο απλά επειδή σας το σύστησε κάποιος φίλος :
όποιο φάρμακο πήγε καλά στο κοπάδι του δεν είναι απαραίτητα καλό για κάποιο άλλο κοπάδι.
-6. Χρησιμοποιήστε τα επιλεγόμενα αντιβιοτικά σε κανονικές συνιστώμενες πλήρεις δόσεις (συνιστώμενα για μια
εβδομάδα). Μια υψηλή δόση μπορεί να δηλητηριάσει τα πουλιά, ενώ χαμηλότερες του κανονικού δόσεις βοηθούν
την εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών των μικροβίων.
-7. Εάν προχωρήσετε σε θεραπείες με αντιβιοτικά δια μέσω του πόσιμου νερού αυτό θα πρέπει να αλλάζει
καθημερινά. Έτσι αυξάνεται η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Στην διάρκεια της θεραπείας να μην βάζετε
μπανιέρες και να μην χορηγείτε στα πουλιά υδαρείς τροφές (όπως φρούτα και λαχανικά) ώστε η μόνη πηγή νερού
να είναι αυτό της θεραπείας.
Σε αυτό το σημείο νομίζω οτι μπορώ και εγώ να προσθέσω μια πολύτιμη συμβουλή την οποία έμαθα πριν απο
πολλά χρόνια απο έναν άλλο φίλο Βέλγο, μεγάλο πτηνοπαθολόγο και μεγαλοεκτροφέα. Κατά την διάρκεια μιας
θεραπείας τον νερό με το φάρμακο είναι πολύ καλύτερα να αλλάζει κάθε απόγευμα και ειδικά δυο με τρείς ώρες
πριν να σβύσουν τα φώτα, καθώς τα πουλιά πίνουν αρκετό νερό πριν κοιμηθούν. Επίσης επειδή πίνουν αρκετό νερό
και όταν ξυπνήσουν το πρωί, είναι σίγουρη η ικανή κατανάλωσή του φαρμάκου ενώ αυτό θα είναι φρέσκο.
-8. Συμβουλή είναι να χορηγείτε βοηθήματα με ηπατοπροστατευτικές και επανορθωτικές ιδιότητες κατα την διάρκεια και
μετά από την λήξη της θεραπείας. Έτσι επιτυγχάνεται η βοήθεια του ήπατος στην προσπάθεια που καταβάλει να
μεταβολίσει τα φάρμακα μέσα στο σώμα.
-9. Πάντα θα πρέπει να χρησιμοποιείτε πρεβιοτικά και προβιοτικά, μετά από την χρήση των φαρμάκων έτσι ώστε να
μπορέσει να βοηθηθεί να επανέλθει η εντερική μικροχλωρίδα μετά από την χρήση τους.
-10. Η εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών δεν μπορεί με τίποτα να αποκαταστήσει την σωστή καθημερινή υγιεινή και δεν
μπορεί να δράσει σαν προφυλακτικό μέσο για καμιά ασθένεια του κοπαδιού.
Το άρθρο είναι ευγενική χορηγία προς τους Έλληνες εκτροφείς του καλού μου φίλου, ιατρού πτηνοπαθολόγου,
Dr. Gino Conzo www.geavet.com. Ancora una volta, grazie amico.
Η μετάφραση είναι ευγενική χορηγία δική μου !!!
Copyright © 2008 Ελληνικά καναρίνια χρώματος by Spiros. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος
Dr. Gino Conzo www.geavet.com. Ancora una volta, grazie amico.
Η μετάφραση είναι ευγενική χορηγία δική μου !!!
Copyright © 2008 Ελληνικά καναρίνια χρώματος by Spiros. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος
|
|
